Ngày 30/7/2025, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức Hội nghị tham vấn Đề án “Sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025–2035”. Hội nghị có sự tham dự của đông đảo đại biểu từ các cơ quan trung ương, địa phương, các đại sứ quán, tổ chức quốc tế, chuyên gia, nhà khoa học và doanh nghiệp.

HƯỚNG TỚI NỀN NÔNG NGHIỆP XANH, CÓ TRÁCH NHIỆM

Tại hội nghị, dẫn số liệu kiểm kê khí nhà kính năm 2020 do Viện Môi trường Nông nghiệp tính toán, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung cho biết: Tổng lượng phát thải khí nhà kính của Việt Nam đạt khoảng 454,6 triệu tấn CO₂ tương đương, gần gấp đôi so với năm 2010.

Trong đó, lĩnh vực nông nghiệp phát thải khoảng 116,51 triệu tấn CO₂ tương đương, riêng trồng trọt chiếm khoảng 80% tổng phát thải ngành nông nghiệp. Phát thải chủ yếu đến từ khí mê tan trong sản xuất lúa nước do tập quán canh tác ngập nước liên tục, việc sử dụng phân bón chưa hiệu quả và chưa có giải pháp xử lý rơm rạ sau thu hoạch phù hợp.

Dự báo đến năm 2030, tổng lượng phát thải quốc gia có thể lên tới gần 990,15 triệu tấn CO₂ tương đương. Trước bối cảnh đó, Thứ trưởng Hoàng Trung nhận định: "Việc chuyển đổi mô hình sản xuất trồng trọt theo hướng phát thải thấp, thích ứng với biến đổi khí hậu là yêu cầu cấp thiết".

“Trồng trọt không chỉ là lĩnh vực có phát thải lớn mà còn có tiềm năng đáng kể trong việc giảm phát thải nếu được định hướng đúng đắn và áp dụng các giải pháp kỹ thuật phù hợp”, Thứ trưởng Hoàng Trung nêu rõ; đồng thời, Thứ trưởng cho biết Bộ Nông nghiệp và Môi trường đang xây dựng Dự thảo Đề án sản xuất trồng trọt giảm phát thải giai đoạn 2025–2035. Mục tiêu là góp phần thực hiện các nghĩa vụ đã cam kết trong Đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC), đồng thời đạt được các mục tiêu, kế hoạch mà Chính phủ và Bộ đã đặt ra.

Đề án đặt mục tiêu giảm ít nhất 10% phát thải khí nhà kính trong lĩnh vực trồng trọt đến năm 2035. Ngoài ra, đề án còn hướng tới góp phần giảm 30% lượng phát thải khí metan so với năm 2020. 

Bà Nguyễn Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, cho biết theo nội dung đề án, ngành nông nghiệp sẽ triển khai ít nhất 15 mô hình sản xuất giảm phát thải tại các vùng sinh thái có khả năng nhân rộng, thí điểm tối thiểu 5 mô hình canh tác có khả năng phát triển tín chỉ carbon đạt yêu cầu của các tổ chức quốc tế. Đồng thời, xây dựng và ban hành ít nhất 5 gói kỹ thuật sản xuất giảm phát thải áp dụng cho 5 cây trồng chủ lực. Hình thành cơ sở dữ liệu phát thải theo cây trồng và vùng sinh thái, kết nối đồng bộ với Hệ thống đăng ký quốc gia.

Đề án đề xuất tổ chức đào tạo và tập huấn kỹ thuật, chính sách, công cụ đo phát thải cho tối thiểu 3.000 cán bộ kỹ thuật cơ sở, khuyến nông, nông dân và doanh nghiệp trên toàn quốc. Cùng với đó là xây dựng ít nhất 5 bộ tài liệu truyền thông để phổ biến kiến thức và thúc đẩy thay đổi hành vi sản xuất theo hướng giảm phát thải.

Dự thảo Đề án xác định 7 nội dung cần triển khai gồm: Hoàn thiện thể chế, chính sách và công cụ hỗ trợ; chuyển đổi cơ cấu cây trồng linh hoạt theo đặc điểm vùng sinh thái và trình độ canh tác; phát triển và áp dụng gói kỹ thuật sản xuất giảm phát thải; triển khai mô hình trồng trọt giảm phát thải quy mô vùng và chuỗi giá trị; thiết lập hệ thống MRV (đo lường – báo cáo – thẩm định) và cơ sở dữ liệu phát thải; nâng cao năng lực và nhận thức; kết nối thị trường cho sản phẩm phát thải thấp.

Cùng với đó là 7 nhóm giải pháp bao gồm: Tăng cường năng lực quản lý Nhà nước về giảm phát thải trong trồng trọt; giải pháp về khoa học, công nghệ và chuyển giao kỹ thuật; giải pháp về tổ chức sản xuất và chuỗi giá trị; giải pháp về hệ thống dữ liệu và quản lý phát thải; giải pháp về nguồn lực tài chính và thị trường; giải pháp về đào tạo, truyền thông và nâng cao nhận thức; giải pháp về hợp tác quốc tế và hội nhập.

NGÀNH TRỒNG TRỌT CÓ THỂ GIẢM CHỤC TRIỆU TẤN CO₂ MỖI NĂM

Nhận định về tác động từ Đề án đến kinh tế, xã hội và môi trường, Cục phó Nguyễn Thị Thu Hương cho hay việc áp dụng các kỹ thuật như tưới ngập khô xen kẽ (AWD), quản lý phân bón hợp lý, sử dụng vật tư sinh học được kỳ vọng giúp giảm chi phí đầu vào từ 5–15% so với canh tác truyền thống, nhất là đối với cây lúa, mía, cà phê.

“Về tác động môi trường, nếu các giải pháp trong đề án được triển khai hiệu quả, có thể giúp giảm từ 8 đến 11 triệu tấn CO₂ tương đương mỗi năm. Ngoài ra, đề án còn được kỳ vọng sẽ giúp cải thiện độ phì của đất, hạn chế suy thoái tài nguyên, giảm ô nhiễm từ đốt phụ phẩm nông nghiệp, đồng thời tạo điều kiện tăng thu nhập và ổn định sinh kế cho nông dân, tạo việc làm cho phụ nữ và thanh niên”, bà Hương chia sẻ.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường đưa ra hai phương án triển khai đề án. Phương án một, thực hiện trên 5 loại cây gồm lúa, sắn, cà phê, chuối và mía với phạm vi toàn quốc. Phương án hai, áp dụng trên toàn quốc trong giai đoạn 2025–2035 nhưng mở rộng phạm vi cây trồng, tập trung vào các cây trồng chủ lực, đồng thời bổ sung đơn vị thực hiện là các đối tác quốc tế.

Đại diện Công ty cổ phần Mía đường Lam Sơn – một doanh nghiệp đã tự triển khai chương trình giảm phát thải từ canh tác mía và sản xuất đường – kiến nghị cần xây dựng cơ chế khuyến khích nghiên cứu và phát triển dự án giảm phát thải, trong đó có tín chỉ carbon tự nguyện. Ngoài ra, cần thiết lập các chính sách hỗ trợ tài chính và tiếp cận vốn từ Chính phủ, tổ chức quốc tế để cải thiện môi trường.

Doanh nghiệp này cũng đề xuất xây dựng chế tài và chính sách khuyến khích doanh nghiệp áp dụng công nghệ xanh, sử dụng năng lượng tái tạo và giảm phát thải. Một trong những chính sách cụ thể là điều chỉnh tăng giá mua điện từ bã mía để khuyến khích đầu tư vào năng lượng tái tạo. Bên cạnh đó, việc phát triển thị trường carbon theo hướng hội nhập quốc tế, đảm bảo tính minh bạch, công bằng và phù hợp với cung – cầu thị trường toàn cầu cũng được đề xuất.

Tại hội nghị, nhiều chuyên gia, nhà khoa học và doanh nghiệp đã đóng góp ý kiến tập trung vào các nhóm giải pháp then chốt như hoàn thiện cơ chế chính sách để khuyến khích người dân, doanh nghiệp tham gia; áp dụng các gói kỹ thuật canh tác tiên tiến; xây dựng hệ thống MRV- Đo lường, Báo cáo và Xác minh (Measurement, Reporting, and Verification) hiệu quả và minh bạch.