Theo số liệu Bộ Công Thương đưa ra tại hội thảo “Xúc tiến đầu tư trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ” ngày 5/8/2025, hiện nay, Việt Nam có khoảng 6.000 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ, chủ yếu hoạt động trong các lĩnh vực cơ khí, điện tử, dệt may, da giày.

Tuy nhiên, gần 88% là doanh nghiệp nhỏ và vừa, phần lớn sử dụng thiết bị lạc hậu, thiếu tiêu chuẩn chất lượng. Chỉ khoảng 10% doanh nghiệp ứng dụng tự động hóa và dưới 20% đạt chứng nhận ISO hoặc áp dụng các mô hình quản trị hiện đại như 5S, Lean, TQM.

Hệ quả là phần lớn doanh nghiệp nội địa mới chỉ tham gia ở các công đoạn gia công cấp thấp, khó tiếp cận đơn hàng quy mô lớn và tiêu chuẩn cao từ các tập đoàn đầu chuỗi.

TỶ LỆ NỘI ĐỊA HÓA CÒN KHIÊM TỐN

Trong khi đó, tỷ lệ nội địa hóa của nhiều ngành công nghiệp chủ lực vẫn ở mức thấp: dệt may – da giày đạt khoảng 45–50%, cơ khí chế tạo 15–20%, lắp ráp ô tô từ 5–20% - chưa đạt mục tiêu 40% nội địa hóa, ngành điện tử dù có sự hiện diện của nhiều tập đoàn lớn nhưng tỷ lệ linh kiện được sản xuất tại Việt Nam còn hạn chế.

Điều này cho thấy khoảng trống lớn trong hệ sinh thái công nghiệp, đặc biệt là nhu cầu bức thiết về đầu tư có chiều sâu vào lĩnh vực này nhằm gia tăng giá trị sản xuất trong nước.

Bổ sung thêm, ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục xúc tiến Thương mại, Bộ Công Thương, cho biết hiện nay Việt Nam có khoảng 1.700 doanh nghiệp FDI hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, chiếm khoảng 40% tổng số doanh nghiệp toàn ngành.

Ngành công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam đang mới chỉ mới đáp ứng được khoảng 10% nhu cầu linh kiện, phụ tùng cho sản xuất trong nước. Nếu chỉ tính riêng các doanh nghiệp Việt Nam, tỷ lệ nội địa hóa chỉ đạt khoảng 15,7%.

“Thực tế này cho thấy Việt Nam đang còn nhiều dư địa để phát triển lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ; đồng thời, đặt ra yêu cầu cấp thiết về nâng cao năng lực sản xuất, tiêu chuẩn sản phẩm, kỹ năng quản trị và liên kết hợp tác sản xuất theo chuỗi của doanh nghiệp trong nước với các doanh nghiệp FDI”, ông Phú nhấn mạnh.

Cũng theo đại diện Bộ Công Thương, thời gian qua, công tác xúc tiến đầu tư vào ngành công nghiệp hỗ trợ mới chủ yếu dừng ở các hoạt động tổng hợp, thiếu tính chuyên biệt, chưa tạo được cơ chế kết nối thực chất giữa doanh nghiệp Việt Nam với các nhà đầu tư chiến lược, đặc biệt là trong việc tiếp nhận công nghệ và tiêu chuẩn sản xuất toàn cầu.

CHÍNH SÁCH ĐỘT PHÁ HƯỚNG TỚI PHÁT TRIỂN HỆ SINH THÁI CÔNG NGHIỆP HỖ TRỢ HIỆN ĐẠI

Để đẩy mạnh phát triển ngành công nghiệp hỗ trợ, các ý kiến cho rằng bên cạnh việc các doanh nghiệp trong nước tích cực đổi mới công nghệ, phương thức quản trị, nâng cao năng lực cạnh tranh để tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu và tận dụng hiệu quả làn sóng chuyển dịch đầu tư mới, việc thu hút đầu tư FDI có chọn lọc, thúc đẩy kết nối giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp nội địa sẽ là yếu tố then chốt trong việc nâng cao năng lực sản xuất công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam.

Theo ông Phạm Thanh Bình, Giám đốc Trung tâm xúc tiến, thông tin và hỗ trợ đầu tư phía Bắc, Cục Đầu tư nước ngoài (Bộ Tài chính), Việt Nam đang còn nhiều dư địa để phát triển công nghiệp hỗ trợ, liên kết sản xuất theo chuỗi giữa doanh nghiệp trong nước với các doanh nghiệp FDI.

Chính phủ tạo điều kiện thu hút và khuyến khích đầu tư bằng nhiều cơ chế, chính sách hấp dẫn như ưu đãi đầu tư đối với công nghiệp hỗ trợ (ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp, thuế nhập khẩu, đất đai, hỗ trợ tiếp cận tín dụng); hỗ trợ phát triển doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ (hỗ trợ chi phí tư vấn, đào tạo nâng cao năng lực quản trị và quản lý sản xuất theo tiêu chuẩn quốc tế; đổi mới công nghệ, cải tiến kỹ thuật và tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu; hỗ trợ tham gia hội chợ, triển lãm trong và ngoài nước để tìm kiếm đối tác, mở rộng thị trường); cải cách thủ tục hành chính và hạ tầng (triển khai hệ thống một cửa quốc gia, một cửa ASEAN, giảm mạnh thời gian cấp phép và thông quan hàng hóa; đầu tư hạ tầng khu công nghiệp, khu công nghệ cao, khu chuyên ngành về công nghiệp hỗ trợ tại các vùng kinh tế trọng điểm).

Nhấn mạnh các chính sách động lực cho phát triển công nghiệp hỗ trợ, ông Chu Việt Cường, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ phát triển Công nghiệp, Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương, cho biết Nghị định 205/2025/NĐ-CP đã nâng cấp toàn diện so với Nghị định 111/2015/NĐ-CP. Nghị định này đã mở rộng khái niệm cũng như đưa ra các chính sách hỗ trợ sâu rộng và toàn diện hơn cho lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ.

Cụ thể, nâng mức hỗ trợ tài chính lên tới 70% cho các hoạt động phát triển thị trường, hợp tác công nghệ; hỗ trợ tới 50% chi phí cho thử nghiệm sản phẩm, sở hữu trí tuệ và tiêu chuẩn chất lượng; hỗ trợ tối đa 70% chi phí nhằm nâng cao chất lượng tư vấn…

Đáng chú ý, Nghị định ban hành chính sách ưu đãi mạnh mẽ dành cho các Trung tâm Hỗ trợ kỹ thuật: Cấp đất, miễn/giảm thuế; viện trợ không hoàn lại (ODA); hỗ trợ trang thiết bị, kinh phí vận hành…

Đồng thời, đơn giản hóa thủ tục hành chính, cho phép nộp hồ sơ trực tuyến và tăng phân cấp cho địa phương, tạo điều kiện thuận lợi cho các nhà đầu tư… nhằm hướng tới phát triển hệ sinh thái công nghiệp hỗ trợ hiện đại, có năng lực cạnh tranh và hội nhập quốc tế.