Ngày 7/8 vừa qua theo giờ Mỹ, OpenAI đã công bố GPT-5, gọi đó là hệ thống AI tốt nhất từ trước đến nay. Trên trang chủ của doanh nghiệp này, GPT-5 được giới thiệu là bước tiến vượt bậc về trí tuệ so với tất cả mô hình trước đây của hãng, sở hữu hiệu suất vượt trội trong mã hóa, toán học, viết lách, nhận thức thị giác và nhiều hơn nữa.

“Đây là một hệ thống thống nhất biết khi nào cần phản hồi nhanh và khi nào cần suy nghĩ lâu hơn để đưa ra phản hồi ở cấp độ chuyên gia”, bản giới thiệu mô hình ghi.

Trong cuộc họp báo công bố mô hình, Giám đốc điều hành OpenAI – ông Sam Altman chia sẻ: “Tôi đã thử lại GPT-4, và nó khá tệ”, CNBC đưa tin.

Không chỉ vậy, ông Altman còn ca ngoại GPT-5 là “một bước tiến quan trọng trên con đường đến với AGI”, tức hệ thống AI có thể vượt qua trí thông minh ở cấp độ con người.

Theo Financial Times, các lãnh đạo OpenAI cũng tin rằng mô hình mới sẽ khắc phục một số hạn chế của ChatGPT – chatbot đa năng phát triển nhanh hơn bất kỳ ứng dụng tiêu dùng nào trong lịch sử.

“Cảm nhận về mô hình này thực sự rất tốt, và tôi nghĩ mọi người sẽ cảm nhận được điều đó”, ông Nick Turley, người đứng đầu ChatGPT tại OpenAI, cho biết.

Kể từ khi ra mắt chatbot AI ChatGPT vào năm 2022, OpenAI đã nhanh chóng thu hút sự chú ý. Công ty này cho biết họ dự kiến sẽ đạt 700 triệu người dùng hoạt động hàng tuần trên ChatGPT và đang đàm phán với các nhà đầu tư về việc bán cổ phiếu tiềm năng với mức định giá khoảng 500 tỷ USD, theo thông tin CNBC từng đưa.

OpenAI cho biết tỷ lệ ảo giác của GPT-5 thấp hơn, điều này có nghĩa là mô hình ít bịa đặt các câu trả lời hơn. Công ty cũng cho biết đội ngũ đã thực hiện các đánh giá an toàn sâu rộng trong quá trình phát triển GPT-5, bao gồm 5.000 giờ thử nghiệm.

Đáng chú ý, ông Altman cho biết sử dụng GPT-5 giống như có một đội ngũ chuyên gia trình độ tiến sĩ luôn sẵn sàng hỗ trợ bất cứ lúc nào. "Con người bị giới hạn bởi ý tưởng, và cũng không thực sự có khả năng thực hiện, theo nhiều cách mới", ông nói.

GPT-5 KHÓ ĐÁP ỨNG KỲ VỌNG

Bản phát hành mới nhất của ChatGPT ra mắt vào thời điểm quan trọng đối với ngành công nghiệp AI. Các nhà phát triển AI lớn nhất thế giới, bao gồm Alphabet, Meta, Amazon, và Microsoft, đã tăng chi phí vốn đáng kể cho các trung tâm dữ liệu AI, nuôi dưỡng hy vọng của các nhà đầu tư về lợi nhuận lớn. Bốn công ty này dự kiến sẽ chi tổng cộng gần 400 tỷ USD trong năm 2025 này.

Câu hỏi đặt ra là liệu rằng OpenAI – công ty khởi xướng cơn sốt AI tạo sinh – có đủ khả năng để tiếp tục thúc đẩy những tiến bộ khoa học công nghệ để thu hút thêm những người dùng doanh nghiệp để giải thích cho các khoản tiền khổng lồ đã và đang được đổ vào lĩnh vực này hay không.

Sau hai năm rưỡi phát triển và được công bố rầm rộ, GPT-5 lại làm nhiều người dùng thất vọng. “Nó (GPT-5) chẳng giống một GPT mới chút nào", Tờ Telegraph dẫn lời một người dùng phàn nàn. "Điều đáng nói là phản hồi thực tế của người dùng gần như hoàn toàn tiêu cực", một người khác viết.

Không ít người cho rằng các vấn đề cố hữu vẫn chưa được khắc phục, như chatbot quên mất mình đang làm gì, tự mâu thuẫn và bịa đặt.

Thậm chí, nhiều người dùng còn nhận thấy rằng, dù có trí thông minh được giới thiệu là cấp tiến sĩ, GPT-5 vẫn mắc lỗi ngớ ngẩn, như khăng khăng cho rằng có ba chữ b trong từ "blueberry".

Mặc dù hiện còn quá sớm để kết luận về mô hình mới của OpenAI, một số người vẫn nghi ngờ về bước chuyển mình thật sự của GPT-5, và thậm chí, sự ra mắt này phơi bày khoảng cách giữa kỳ vọng cao của người dùng và thực tế của những mô hình AI tiến bộ.

Ông Geoffrey Hinton, nhà khoa học máy tính và khoa học nhận thức nổi tiếng, người từng bày tỏ lo ngại về những tiến bộ nhanh chóng của công nghệ này, thậm chí cho cho rằng GPT-5 có thể là một "bước thụt lùi nhỏ" trong quá trình tiến tới AGI, theo tờ Bloomberg. Ông Hinton nổi tiếng với công trình nghiên cứu về mạng nơ-ron nhân tạo và được mệnh danh là “cha đẻ của AI”.

Theo tờ Telegraph, OpenAI cũng gây khó chịu cho người dùng khi loại bỏ tùy chọn sử dụng các mô hình cũ hơn, dẫn tới hàng loạt yêu cầu hủy sử dụng mô hình mới. Mặc dù OpenAI sau đó đã nhanh chóng thay đổi quyết định, thiệt hại rõ ràng đã xảy ra. Niềm tin của người dùng vào OpenAI cũng sụt giảm nghiên trọng trên các diễn đàn trực tuyến chỉ sau một đêm.

NGUY CƠ SAU KỲ VỌNG LỚN

Sau tất cả những kỳ vọng của người dùng lẫn giới công nghệ và giới quan sát, GPT-5 được đánh giá chỉ cải thiện nhỏ so với các phiên bản trước thay vì nhảy vọt về năng lực như lời hứa ban đầu, các tác giả trên Financial Times nhận định.

“Với GPT-5, mọi người mong đợi sẽ khám phá ra điều gì đó hoàn toàn mới”, ông Thomas Wolf, đồng sáng lập kiêm Giám đốc Khoa học của công ty khởi nghiệp AI nguồn mở Hugging Face, nói. “Nhưng ở đây, chúng ta thực sự đã không có được điều đó”.

Sau hàng trăm tỷ USD đầu tư vào AI tạo sinh và hạ tầng điện toán đám mây để vận hành AI, câu hỏi đang lan rộng khắp Thung lũng Silicon là: Liệu rằng AI tạo sinh đã đạt tới giới hạn tốt nhất có thể?

Trong ba năm qua, các nhà nghiên cứu, người dùng và nhà đầu tư AI đã quen với tốc độ cải tiến chóng mặt. Nếu trước đây OpenAI dường như có lợi thế không thể vượt qua, thì nay các đối thủ như Google, Anthropic, DeepSeek và xAI của Elon Musk đã thu hẹp khoảng cách.

Cuộc đua ngày càng căng thẳng ấy đã thổi lên lời hứa về sự xuất hiện của AGI, thậm chí ông Altman còn dự đoán công nghệ này sẽ thành hiện thực trong nhiệm kỳ tổng thống của ông Donald Trump.

Nhưng rõ ràng, những dự báo đầy lạc quan đó – vốn là yếu tố then chốt giúp OpenAI có mức định giá mới tới 500 tỷ USD – đang đối đầu với thực tế đầy thất vọng với GPT-5.

“GPT-5 từng là biểu tượng trung tâm của toàn bộ phương pháp mở rộng quy mô để đạt AGI, và nó đã không thành công”, ông Gary Marcus, một nhà phê bình AI nổi tiếng và là giáo sư danh dự ngành tâm lý học và khoa học thần kinh tại Đại học New York, nhận định trên Financial Times.

Ông Stuart Russell, giáo sư khoa học máy tính tại Đại học California, Berkeley, là một trong những nhà nghiên cứu cảnh báo sớm nhất về nguy cơ năng lực của trí tuệ nhân tạo vượt xa khả năng kiểm soát của con người.

Thế nhưng hiện nay, chính ông lại ví những gì đang diễn ra giống như giai đoạn bắt đầu của “mùa đông AI” vào những năm 1980, khi các đổi mới công nghệ không đáp ứng được kỳ vọng và không mang lại lợi nhuận cho nhà đầu tư.

“Rồi bong bóng vỡ. [Các hệ thống] không kiếm được tiền, chúng tôi không tìm thấy đủ ứng dụng có giá trị cao”, ông Russell nói.

Một số người khác thì cho rằng công nghệ này vẫn còn ở giai đoạn sơ khai, và các sản phẩm AI vừa cực kỳ phổ biến, vừa mới chỉ bắt đầu được áp dụng trong các ứng dụng kinh doanh. Hiện tại, vốn vẫn đang đổ mạnh vào các công ty khởi nghiệp và các dự án hạ tầng AI.

Nhưng ông Russell cảnh báo rằng, nguy cơ kỳ vọng bị đẩy lên quá cao có thể phản tác dụng, khiến những người cổ vũ cho AI gặp rắc rối nếu nhà đầu tư quyết định rằng bong bóng đã phình to quá mức. “Họ [các nhà đầu tư] sẽ đồng loạt chạy ra khỏi cuộc chơi nhanh nhất có thể”, ông nhấn mạnh. “Và mọi thứ có thể sụp đổ rất, rất, rất nhanh”.

VẤN ĐỀ NẰM Ở ĐÂU?

Một phần của vấn đề mô hình không đáp ứng được kỳ vọng nằm ở cách các công ty đã xây dựng các mô hình ngôn ngữ lớn, các tác giả trên Financial Times phân tích.

Trong 5 năm qua, những công ty như OpenAI và Anthropic đã có thể cho thấy sự cải thiện ổn định về hiệu suất của hệ thống nhờ một công thức đơn giản: nhiều dữ liệu hơn và nhiều sức mạnh tính toán hơn sẽ tạo ra những mô hình lớn hơn, tốt hơn.

Nhiều lãnh đạo trong lĩnh vực AI vẫn tin rằng, những “quy luật mở rộng” này có thể tiếp tục đúng trong nhiều năm tới. Nhưng cách tiếp cận này đang bắt đầu chạm đến giới hạn của các nguồn lực sẵn có.

Trước hết, các công ty AI đã tận dụng hết lượng dữ liệu huấn luyện miễn phí có trên internet. Hiện nay, họ đang tìm kiếm thêm “nhiên liệu” cho các mô hình bằng cách ký thỏa thuận chia sẻ dữ liệu với các nhà xuất bản và chủ sở hữu bản quyền, nhưng chưa rõ liệu điều đó có đủ để tiếp tục mở rộng dữ liệu hay không.

Các phòng thí nghiệm AI cũng bị giới hạn bởi sức mạnh tính toán. Việc huấn luyện và vận hành các mô hình AI lớn tiêu tốn rất nhiều năng lượng.

Quay lại năm 2022, GPT-4 được huấn luyện trên hàng nghìn con chip của Nvidia. Các ước tính cho thấy, GPT-5 đã được huấn luyện trên hàng trăm nghìn bộ xử lý thế hệ mới của Nvidia, với những con chip còn mạnh mẽ hơn nữa đang chuẩn bị được ra mắt.

Ông Altman thừa nhận rằng, OpenAI đang chạm tới một số giới hạn. Dù các mô hình AI nền tảng “vẫn đang cải thiện với tốc độ nhanh”, ông nói với các phóng viên tại một bữa tối ở San Francisco rằng các chatbot như ChatGPT sẽ “không còn cải thiện được nhiều nữa”.

Một số nhà nghiên cứu AI cho rằng việc tập trung quá mức vào việc mở rộng các mô hình ngôn ngữ lớn và các bộ biến đổi – kiến trúc nền tảng của công nghệ được Google tạo ra vào năm 2016 – tự thân đã tạo ra giới hạn khi làm lu mờ các hướng tiếp cận khác.

Ông Yann LeCun, Giám đốc khoa học AI của Meta, cho rằng thế giới đang bước vào giai đoạn lợi ích giảm dần với các mô hình ngôn ngữ lớn chỉ được huấn luyện bằng văn bản.

“Nhưng chắc chắn chúng ta chưa chạm trần với các hệ thống AI dựa trên học sâu được huấn luyện để hiểu thế giới thực thông qua video và các dạng dữ liệu khác”, ông phân tích.

CUỘC ĐUA AI ĐÃ THAY ĐỔI?

Các tác giả trên Financial Times cho rằng, sự ra mắt GPT-5 cho thấy rõ ràng rằng bản chất của cuộc đua AI đã thay đổi.

Thay vì chỉ đơn thuần xây dựng những mô hình lớn và hoành tráng hơn, theo ông Sayash Kapoor, một nhà nghiên cứu tại Đại học Princeton, các công ty AI đang “dần dần nhận ra rằng họ đang xây dựng cơ sở hạ tầng cho sản phẩm”.

Ông Kapoor và nhóm của mình tại Princeton đã đánh giá các mô hình AI hàng đầu để xem cách mô hình hoạt động khi áp dụng vào nhiều tác vụ, từ nghiên cứu khoa học đến công việc trên web, lập trình và dịch vụ khách hàng.

Họ phát hiện rằng, GPT-5 không hề yếu kém rõ rệt, mà hiệu suất lại ổn định ở mức trung bình trong nhiều loại nhiệm vụ khác nhau. “Điểm mạnh nổi bật của nó là chi phí rất hiệu quả và cũng nhanh hơn nhiều mô hình khác”, ông Kapoor đánh giá.

Điều này có thể mở ra cơ hội đổi mới nhiều hơn trong các loại sản phẩm và dịch vụ mà các mô hình AI được sử dụng để tạo ra, ngay cả khi các mô hình ấy không mang lại những bước tiến vượt bậc hướng đến AGI hay xa hơn là siêu trí tuệ nhân tạo.

“Điều dễ hiểu là khi AI được ứng dụng vào nhiều cách hữu ích, con người sẽ tập trung nhiều hơn vào các ứng dụng thay vì những khái niệm trừu tượng như AGI”, ông Miles Brundage, nhà nghiên cứu chính sách AI và là cựu nhân viên OpenAI, cho biết.

“Nhưng cũng không được bỏ qua thực tế rằng AI là công nghệ có mục đích rất tổng quát, vẫn đang tiến triển rất nhanh, và những gì chúng ta thấy ngày nay vẫn còn rất hạn chế so với những gì sắp tới”.

OpenAI và các công ty AI hàng đầu khác như Cohere, Mistral và xAI đã bắt đầu sử dụng những kỹ sư được gọi là “kỹ sư triển khai trực tiếp”, những người được đưa vào làm việc tại công ty khách hàng để tích hợp các mô hình vào hệ thống.

Các nhà đầu tư ở Silicon Valley dường như không mấy lo ngại về tốc độ tiến bộ chậm lại của AI. Định giá của các công ty khởi nghiệp tiếp tục tăng vọt, cũng như cổ phiếu công nghệ AI trên Phố Wall. Nvidia, công ty có giá trị vốn hóa đã tăng khoảng 1/4 trong ba tháng qua lên 4,4 nghìn tỷ USD, hiện đang tiệm cận mức cao nhất mọi thời đại.

Cổ phiếu của SoftBank – một trong những nhà đầu tư lớn nhất của OpenAI – đã tăng hơn 50% chỉ trong tháng 7. Doanh thu của các công ty AI có thể chưa phù hợp với các mô hình định giá truyền thống, nhưng chi tiêu và mức độ sử dụng của người tiêu dùng đang tăng trưởng với tốc độ chưa từng có.

GPT-5 có thể chưa tạo được ấn tượng mạnh, nhưng với việc Thung lũng Silicon vận hành dựa vào cảm hứng nhiều hơn là các chuẩn mực khoa học, có rất ít dấu hiệu cho thấy “bản nhạc AI” sẽ sớm dừng lại. “Vẫn còn rất nhiều thứ thú vị để xây dựng”, ông Wolf của Hugging Face nói, “ngay cả khi đó không phải là AGI hay siêu trí tuệ điên rồ”.